Dân quân cứu nước Nam bộ trong những ngày đầu Nam bộ kháng chiến 1945. (Ảnh tư liệu)
Ròng rã suốt một tháng trời, quân dân Sài Gòn kiên cường chiến đấu vây hãm bọn thực dân Pháp trong thành phố, bằng các loại vũ khí đơn sơ: Súng trường, phi tiêu, lựu đạn liên tục phục kích, tập kích... đánh kiềm chân địch, gây cho chúng nhiều thiệt hại. Trước tình thế đó, thực dân Pháp tăng thêm quân từ Pháp sang Việt Nam hòng nhanh chóng tái chiếm Nam bộ. Ngày 23/10/1945, thực dân Pháp điều một binh đoàn thiết giáp qua chi viện cho quân Pháp ở Sài Gòn. Ngày 25/10/1945, Pháp nổ súng tấn công các tỉnh phía Tây Nam bộ. Ngày 27/10, chúng chiếm thị xã Mỹ Tho; ngày 29/10 chúng chiếm Vĩnh Long và ngày 30/10 chúng đưa quân bằng đường sông đánh vào thị xã Cần Thơ.
Trong tình thế nước sôi lửa bỏng đó, sau khi làm xong nhiệm vụ của Xứ ủy và Trung ương giao đón gần 2.000 chiến sĩ cách mạng bị giam cầm từ nhà tù Côn Đảo trở về hoàn tất; Đảng bộ, quân và dân Sóc Trăng lại bước vào cuộc chiến đấu mới, thi hành chỉ thị của Xứ ủy Nam bộ và để phù hợp với tình hình mới, sẵn sàng bước vào cuộc kháng chiến chống Pháp. Ủy ban Kháng chiến tỉnh Sóc Trăng được thành lập. Dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy và Ủy ban kháng chiến, nhân dân trong tỉnh ngày đêm khẩn trương đào hầm, đắp ụ, làm cản trên sông để ngăn chặn bước tiến quân của kẻ thù như: Cản Kinh Xáng đường Móp, Kinh Xáng Trà Cú, sông Trang Ké, Đại Ngãi, Văn Cơ... Xây dựng lực lượng dân quân du kích, mỗi xã có hàng trăm đội viên được tổ chức thành đại đội ngày đêm tập luyện quân sự như tập bắn súng, ném lựu đạn, phóng phi tiêu, đánh mã tấu diễn ra sôi nổi. Các lò rèn liên tục tập trung rèn vũ khí để trang bị cho lực lượng. Lực lượng dân quân, tự vệ ai cũng mang dao găm, mã tấu, phi tiêu hoặc tầm vông vạt nhọn, phong trào tuần tra canh gác được đẩy mạnh và tăng cường. Tỉnh cũng thành lập công binh xưởng để sản xuất, sửa chữa vũ khí, lấy cơ sở đồn điền Gressier làm nơi sản xuất, sửa chữa vũ khí và lực lượng công nhân ở đây được sử dụng lại. Bước đầu công binh xưởng tỉnh sửa chữa được các vũ khí hỏng, sạc các loại đạn và tiếp sau một thời gian ngắn sản xuất được lựu đạn ném.
Để giải quyết khó khăn về tài chính phục vụ cho công cuộc chuẩn bị kháng chiến, tỉnh phát động “tuần lễ vàng” xây dựng “quỹ Độc lập” do Hồ Chủ tịch đề xướng để mua vũ khí trang bị cho lực lượng vũ trang. Nhân dân tỉnh ta đã đóng góp được 5kg vàng và 30.000 đồng tiền Ngân hàng Đông Dương cho kháng chiến. Ngoài ra, còn hàng tấn đồng, chì, thau được nhân dân ủng hộ làm vật liệu sản xuất vũ khí. Có nhiều gia đình mang những kỷ niệm của đời ông cha ra ủng hộ như những lư đồng, mâm đồng, nồi đồng, tiền xu bằng đồng để hiến cho cách mạng.
Lực lượng vũ trang của tỉnh cũng được tăng cường và kiện toàn, một số đảng viên được tuyển chọn bổ sung vào lực lượng, công tác huấn luyện quân sự cũng được ráo riết thực hiện. Tính đến cuối tháng 11 năm 1945, lực lượng vũ trang tỉnh tăng từ 3 phân đội lên 6 phân đội. Theo kế hoạch của Bộ Tư lệnh khu 9 và Xứ ủy Nam bộ trong khi toàn tỉnh đang gấp rút chuẩn bị kháng chiến thì nhiệm vụ chung của các tỉnh miền Tây Nam bộ (trong đó có Sóc trăng) là vây chặt địch ở Cần Thơ, để tranh thủ thêm thời gian chuẩn bị cho cuộc kháng chiến. Do đó, Tỉnh ủy, Ủy ban Kháng chiến tỉnh Sóc Trăng điều trung đội cộng hòa vệ binh do đồng chí Lưu Khánh Đức phụ trách chi viện cho mặt trận Cái Răng, Cái Tắc, Phong Điền, Cần Thơ và một trung đội cộng hòa vệ binh do đồng chí Nguyễn Thảo Hiền chỉ huy chi viện mặt trận Trà Ôn... Các chiến sĩ ta sát cánh cùng quân dân Cần Thơ đánh trả địch quyết liệt, giành giật với địch từng tấc đất, từng mố cầu; các chiến sĩ ta đã nêu cao tinh thần đoàn kết keo sơn gắn bó với khẩu hiệu “giúp bạn cũng là tự giúp mình”. Chính vì thế mà nhiều chiến sĩ đã không ngại hy sinh, hiểm nguy, có khi những điều ấy phải đổi bằng cả tính mạng của mình...
Sóc Trăng cũng cử một bộ phận y tế do bác sĩ Sang, nữ y tá Vân xuống sơ cứu chiến binh cho mặt trận Cần Thơ. Hình ảnh các đồng chí làm công tác cứu thương mãi mãi ghi sâu vào tâm khảm của các chiến sĩ cảm tử mặt trận Cần Thơ, trong khói lửa đạn bom các đồng chí đi, về như con thoi và hết lòng vì thương binh. Các mẹ chiến sĩ và phụ nữ tỉnh Sóc Trăng cũng nhận hàng chục thương binh nặng từ mặt trận Cần Thơ chuyển về chăm sóc và có nhiều đồng chí được bà con gả con gái và nhận làm con...
Phải nói rằng chiến công ở mặt trận Cần Thơ có sự đóng góp không nhỏ của quân dân tỉnh Sóc Trăng. Cùng với nhân dân Nam bộ “Thành đồng Tổ quốc” “đi trước về sau”, quân dân Sóc Trăng đã “chia lửa” với các tỉnh, thành bạn với khí thế hừng hực “Mùa thu rồi ngày 23 ta đi theo tiếng ca sơn hà nguy biến. Rền khắp trời lời hoan hô dân quân Nam nhịp chân tiến lên trận tiền. Thuốc súng kém, chân đi không mà lòng người giàu lòng vì nước…”(1) đã tiếp nối những tiếng súng đầu tiên chống thực dân Pháp, tiếp tục cuộc chiến đấu ròng rã suốt 30 năm chống quân xâm lược Pháp - Mỹ, góp phần mình đưa đất nước ta độc lập, thống nhất tiến lên chủ nghĩa xã hội, sánh vai cùng các nước, xứng đáng với thời đại Hồ Chí Minh rực rỡ tên vàng...
Hào khí Sóc Trăng những ngày đầu trong Nam bộ kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược mãi mãi vang vọng trong lòng nhân dân Sóc Trăng - Nam bộ nói riêng và cả nước nói chung./.
Anh Võ
-------------------
(1) Tạ Thanh Sơn, “Nam Bộ kháng chiến”, ngày 25/9/1945.